2024 Nobel Ödülleri, bilim, edebiyat ve barış alanlarında önemli buluşları ödüllendirerek dünya çapında dikkat çekti. Bu yıl Türkiye adına gurur verici bir gelişme de yaşandı. Türk asıllı ekonomist Daron Acemoğlu, Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanarak bilim dünyasında bir kez daha adından söz ettirdi.
MIT’de profesör olan Daron Acemoğlu, çalışma arkadaşları Simon Johnson ve James Robinson ile birlikte, ülkelerin ekonomik kalkınmalarında kurumsal yapıların oynadığı rolü araştırdı. Özellikle, tarih boyunca bazı ülkelerin neden zenginleşirken diğerlerinin geri kaldığını anlamaya yönelik olan bu çalışmalar, ülkelerin ekonomik sistemlerinin güçlü ya da zayıf olmasının uzun vadede refah düzeylerini nasıl etkilediğini ortaya koyuyor. Acemoğlu, kolonizasyon sonrası ülkelerde oluşan kurumların, toplumların ekonomik refahı üzerinde belirleyici olduğunu savunuyor.
Diğer Nobel Ödülleri ve sahipleri ise şöyleydi:
Nobel Tıp Ödülü, Victor Ambros ve Gary Ruvkun’a verildi. İkili, genetik yapıyı düzenleyen mikroRNA’ları keşfederek, genetik hastalıkların anlaşılması ve tedavisinde yeni kapılar araladı. Bu küçük RNA moleküllerinin belirli genleri nasıl kontrol ettiği üzerine yapılan çalışmalar, genetik biliminin geleceğini şekillendirebilir.
Kimya alanındaki Nobel Ödülü, yapay zeka destekli protein tahmin modeli AlphaFold2’yi geliştiren Demis Hassabis ve John Jumper ile yenilikçi protein tasarımlarıyla dikkat çeken David Baker’a verildi. AlphaFold2, biyokimya alanında devrim niteliğinde bir buluş olarak, bilim insanlarının protein yapılarını tahmin etmesini sağlıyor ve bu çalışma, yeni ilaç geliştirme sürecini hızlandırma potansiyeline sahip.
Nobel Fizik Ödülü, yapay zeka ve sinir ağları alanında öncü çalışmalar yürüten Geoffrey Hinton ve John J. Hopfield’a verildi. “Godfather of AI” olarak tanınan Geoffrey Hinton kendisine Nobel Fizik ödülü getiren bu çalışmayı; yapay zekanın insanlığı tehdit ettiğini düşündüğü için endişe verici buluyor. Ancak bu çalışmalar, günümüzün ileri yapay zeka teknolojilerinin gelişimine büyük katkılar sağladı ve makine öğreniminin ilerlemesini destekledi.
Edebiyat alanında ise Güney Koreli yazar Han Kang, insan ruhunun kırılganlığını ve tarihsel travmaları işleyen eserleriyle ödülü kazandı. Kang’ın yenilikçi üslubu ve şiirsel dili, bireyin toplum içindeki yerini sorgulayarak edebiyat dünyasına büyük bir katkı sunuyor.
Nobel Barış Ödülü, Japonya’daki Hibakuşa hareketiyle tanınan Nihon Hidankyo adlı organizasyona verildi. Bu grup, nükleer silahların yıkıcı etkilerini anlatma ve dünya genelinde nükleer silahsızlanma çağrısı yapma amacıyla çalışıyor. Özellikle Hiroşima ve Nagazaki’nin atom bombası mağdurları olarak bilinen Hibakuşa’nın tanıklıkları, nükleer savaşın yıkıcı sonuçlarına dair dünyaya güçlü bir mesaj veriyor.
2024 Nobel Ödülleri, insanlık adına büyük önem taşıyan bilimsel ve toplumsal katkıları ödüllendirerek bilimin toplumsal sorunların çözümündeki rolünü bir kez daha vurguladı. Daron Acemoglu’nun Türkiye adına kazandığı bu ödül, Türk bilim insanlarının küresel ölçekte ne kadar etkili olabileceğini gösterirken, Nobel ödüllerinin tamamı bilimin, sanatın ve barışın birleştirici gücünü hatırlatıyor.
https://www.nobelprize.org/all-nobel-prizes-2024/
https://www.forbes.com/sites/stuartanderson/2024/10/14/3-immigrants-to-america-win-2024-nobel-prize-in-economics/
https://www.popsci.com/technology/geoffrey-hinton-nobel-prize/
