Sayın AGÜ Ailesi,
29 Ekim 1923 denince akla ilk olarak yabancı işgaline verilmiş kurtuluş savaşımız gelir. Bu çok olağan düşünce tarzı kısmen doğrudur. Zira Osmanlı İmparatorluğu’nda 18. yüzyılın sonunda başlayan toprak kayıpları 20. yüzyılda doğru zirvesine ulaşmıştı. Belki de imparatorluğun doğal sonucuydu bu. Devlet sistemini devamlı toprak genişlemesi üzerine kuran bir siyasi entitenin karasal olarak büyümesi ve küçülmesi diğer bütün imparatorluk sistemlerinde de gözlemlenen bir durumdu. Ama bilhassa yeni yüzyılın ilk çeyreğinde Anadolu halkı öyle bir köşeye sığınmıştı ki, halkın ikamet ettiği neredeyse bütün topraklar paylaşılma noktasına gelmiş ve işgale uğramıştı. Dolayısıyla Anadolu halkı da Mustafa Kemal ve silah arkadaşları önderliğinde işgale karşı haklı bir direniş gösterdi ve işgalcileri Anadolu’dan püskürttü.
Ama böylesi bir resim, bahsettiğimiz Kurtuluş Savaşı’nın bir nevi iç savaş olduğu gözlemiyle de tamamlanır. Kökenleri yine 19. yüzyılda atılan siyasi bir kavga, 1908 Devrimi’yle önemli bir mecraya girmiş ve zirvesine ise kurtuluş savaşı momentinde ulaşmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun tek sahibi olan padişahlara karşı halk egemenliğine dayalı bir cumhuriyetin kavgasıdır bu. Önceleri iktidarın tek sahibi olan padişahların yetkilerinin sınırlandırılması amacıyla patlak veren bu kavga, karşılıklı çekişmeler sonucu tek adam sisteminin tümüyle ortadan kalkmasına kadar evrilmiştir. Ve tam da yabancı işgali döneminde, tek adam sistemini sürdürmeye uğraşan son padişah Vahdeddin ve ona bağlı saray sisteminin yabancılarla iş birliğini tercih etmesi, anti-emperyalist bir mücadelenin cumhuriyet fikriyle barışmasına yol açmıştır. Sonunda ise işgalcilerin ülkemizden püskürtülmesiyle birlikte padişahlık sistemi de sona ermiştir. Bana sorarsanız, 29 Ekim 1923’ün ve Cumhuriyetimizin altında yatan harç bu iki temel malzemeden oluşmaktadır. Bizim ülkemiz için tam bağımsızlık ve cumhuriyet ayrılmaz iki kardeştir.
