Her ne kadar fark edilmese de hayatımızdaki pek çok olay domino taşları gibidir. Kulağa garip gelen "Amazon’da bir kelebeğin kanat çırpması, Amerika'a bir kasırgaya sebep olabilir." ifadesi kelebek etkisini açıklayan bir metafordur. Edward Lorenz, hava durumu tahmini yaptığı bir deneyde 0,506127 olarak gireceği datayı değiştirerek 0,506 olarak girer ve bu ufacık küçülmenin sonuçta büyük bir farka sebep olduğunu fark eder. Yani küçük verilerin tahmin edilemez büyük sonuçlara sebep olması anlatılır bu teoride. Kelebek etkisinin çıkış hikayesi bu noktada başlar.
Kim bilebilirdi Çin’in Wuhan kentindeki insanların bir hayvanı yiyerek küresel bir salgına sebep olacağını? Koronavirüs Aralık 2019’da Çin’de ortaya çıktı ve günümüzde de çeşitli varyasyonlarıyla çoğalarak etkisini göstermeye devam ediyor. Sadece sağlık sorunlarına sebep olmakla kalmayıp dünya ülkeleri ekonomi, psikoloji, eğitim başta olmak üzere pek çok şekilde etkilendi ve hâlâ etkisini sürdürüyor. Koronavirüs tabularımızı yıktı böylece alışkanlıklarımız değişti ve bu da hayat akışımızın değişmesine sebep oldu. Çoğu zaman şikayet ettiğimiz tempolu iş ve okul hayatımızı zorunlu olarak evden yürütmeye başladık ve aynı zamanda bu salgın pek çok problemimizi görmemizi sağladı: teknolojik yetersizlikler, aile içi iletişim kopuklukları, ekonomik sıkıntılar, sosyo-kültürel faaliyetler vb. Yani bir virüsün biz insanların aklına bile gelmeyecek şekilde salgın haline gelmesi, kelebek etkisinin en güncel ve çarpıcı örneklerinden biri.
Tıpkı koronavirüs gibi bu etkinin tarihte görüldüğü pek çok olay var. Bunlardan biri, Henry Tandey adında İngiliz bir askerin I. Dünya Savaşı sonlarında yaralı ve savunmasız olduğu için öldürmediği Alman askeri Adolf Hitler çıkmasıdır. Seneler sonra Hitler, II. Dünya Savaşı’nın çıkmasında büyük paya sahip biri olmuştur ve sonuç olarak 1 kişinin ölmemesi yaklaşık 80 milyon insanın ölümüne sebep olmuştur.
Kısacası şimdiki yaşadığımız hayatın nedeni yıllar önce yaşadığımız ufacık bir olay olabilir. Yapılacak her davranışın oluşabilecek sonuçlarını tahmin edebilen bizler, bu kuramla insan davranışlarının önemini daha da iyi anlarız. Geçmişte kötü yaşanan olay yaşanmalıydı ki bugün yaşanacak olan daha iyi şeylere ulaşabilsin.
